بلاياي طبيعي به عنوان بزرگترين دشمن طبيعي انسان باعث کشته و مجروح شدن سالانه صدها هزار تن و بي خانمان شدن ميليون ها نفر در سراسر جهان مي شود. از اين رهگذر زمينلغزش به عنوان يکي از معضلات جهاني پيش روي انسان که همواره در سراسر جهان باعث تلفات سالانه هزاران نفر و وارد آمدن خسارات سنگين مالي و اقتصادي به مناطق مسکوني مي شود داراي اهميت خاصي مي باشد؛ خصوصاً که با افزايش جمعيت و اسکان در مناطقي که مستعد رويداد زمينلغزش هستند آمارهاي جهاني تلفات و خسارات مالي ناشي از اين پديده ، پيوسته در حال افزايش مي باشد.
با توجه به اين نکته که زمينلغزش ها نسبت به ساير بلاياي طبيعي مثل سيل، آتشفشان، زلزله و ... مديريت پذيرتر و قابل پيش بيني تر مي باشند لذا شناخت اين پديده در جهت جلوگيري از خسارات ناشي از آن از اهميت بنيادي در مقابله با بلاياي طبيعي بر خوردار است.
اين نوشتار به منظور شناخت پيکره زمينلغزشها، ضمن طبقه بندي انواع زمينلغزش ها بر اساس طبقه بندي وارنز، به معرفي بخش هاي مختلف يک زمينلغزش شاخص مي پردازد.
نيروي ثقل زمين همواره سبب اعمال يک نيروي پايين سو به مواد مي شود . در اثر اعمال اين نيرو که نتيجه تجزيه نيروي وزن در روي دامنه مي باشد ( شکل 1 ) مواد ناپايدار موجود در دامنه ها در جهت رسيدن به پايداري بر روي دامنه شروع به حرکت کرده و بر اساس عوامل مختلفي مانند هندسه دامنه، نوع مواد، نوع حرکت و سرعت حرکت مواد انواع حرکات دامنه اي را به وجود مي آورند.
زمينلغزش اصطلاحي است که در بر گيرنده کليه انواع حرکات دامنه اي بوده و عموما به کليه رويدادهايي گفته مي شود که در اثر ناپايداري در دامنه ها اتفاق افتاده و سبب جابجايي توده اي از مواد در طول دامنه مي شود (, 2005 Dereck H.Conforth). اين اصطلاح در بر گيرنده کليه فرايند هايي است که منجر به حرکت توده اي از مواد شامل سنگ، خاک، يا ترکيبي از آنها به سمت پايين دامنه مي شود ( Curden 1991 ). فرايند هاي فوق سبب حرکت مواد به صورت لغزش، واژگوني، جريان، ريزش، خزش و گسترش جانبي مي شوند، گاهي اين حرکات چنان سريع هستند که سرعت انها به ده ها کيلومتر در ساعت مي رسد و گاهي چنان آهسته هستند که جز با گذشت زمان و از روي شواهد نشان دهنده حرکت، نمي توان به وجود حرکت پي برد.
وارنز ( D.J Varnes ) در سال 1976 بر اساس ويژگيهاي اصلي زمينلغزش يعني نوع حرکت و نوع مواد جابجا شده نوعي از طبقه بندي زمين لغزش را ارائه داد که بعنوان ساده ترين و رايج ترين طبقه بندي زمينلغزش بکار مي رود ( جدول 1 ). از ويژگيهاي اصلي اين طبقه بندي استفاده از مشخصه هاي است که پس از رويداد زمينلغزش نيز حفظ شده و با گذشت زمان کمتر دستخوش تغيير مي شوند و از اين ويژگي آن مي توان براي دسته بندي زمينلغزشهاي قديمي نيز استفاده کرد. همچنين استفاده از نوع حرکت براي طبقه بندي از ويژگيهاي ديگر اين طبقه بندي است که باعث مي شود مکانيسم تغيير شکل به عنوان عامل مهمي در ارزيابي پايداري دامنه ها ، در اين طبقه بندي موثر باشد ( Mathewson1981 ).
در اين طبقه بندي حرکات دامنه اي بر حسب شکل و سرعت حرکت مواد به 5 دسته سقوط، واژگوني، لغزش، گسترش جانبي و روانه تقسيم شده اند( جدول 2 ).
در طبقه بندي وارنز مواد درگير در حرکت به دو دسته سنگ بستر و خاکهاي مهندسي تقسيم مي شوند. که اين مواد بنا به تعريف انجمن زمين شناسي مهندسي ( IAEG ) به قرار جدول شماره 2 تقسيم بندي شده اند طبق اين تعريف خاکهاي مهندسي به دو دسته واريزه و خاک تقسيم مي شوند که خاک عبارت است از مواد ريز دانه اي که حداقل 50 درصد ذرات آن در اندازه ماسه، سيلت يا رس باشد.
